TÜM DERSLER

EKONOMİ VE SOSYAL HAYAT

a.Sosyal Hayat : İlk Türk - İslâm   devletlerinde halk genellikle eski hayat tarzını ve sosyal etkinlik
lerini devam ettirdi. Bu dönemde de Türklerde konargöçer hayat kısmen devam etti. Yerleşik hayata ge
çerek köylerde yaşayanlar ise, ticaret ve el sanatlarıyla uğraştılar.
Tolunoğulları döneminde altın çağını yaşayan Mısır'da halk tabakalarına eşit davranıldı. Karahanlı-larda halk tabakası zenginle,.orta halliler ve fakirler olarak üç zümreydi. Ayrıca meslek grupları da vardı. Gaznelilerde ise, toplum yönetenler ve yönetilenler diye ikiye ayrılıyordu.
Selçuklu Devleti'nde siyasi ve askeri hakimiyeti elinde tutan Türkler, sosyal hayata da hakim oldular. Devlet memuriyetleri ise, İranlıların elinde olup babadan oğula geçiyordu. Şehirlerde büyük nüfuza sahip aileler vardı. Aydın zümreyi temsil eden din adamları ve tarikat şeyhleri halk üzerinde etkiliydi.  Esnaf ve zanaatkarlar kendi meslek gruplarına ait  loncalar kurdular.

b.İktisadî Hayat : Tolunoğulları zamanında Mısır, doğu-batı ticaretinin merkezi haline geldi, ihşitoğul-
ları da bu ekonomik düzeni devam ettirmeye çalıştı. Eyyûbiler ve Memlükler döneminde Mısır'ın ticari
önemi daha da arttı. Eyyûbiler döneminde Kıbrıs Latin Krallığı,Bizans ve bazı Avrupa devletleriyle ticaret anlaşmaları yapıldı. Memlükler döneminde Ümit Burnu'nun bulunması bu devletin gümrük gelirlerinin azalmasına ve ekonomisinin bozulmasına neden oldu.
Karahanlılar tarım, hayvancılık, madencilik ve el sanatlarıyla uğraştılar. Ürünlerini diğer ülkelere satan Karahanlılarda kervan ticareti çok önemliydi. Ticaret yolları üzerinde ribat adıyla ilk kervansarayları kurarak ticaretin gelişmesine katkıda bulundular. Gazneliler ise, Hindistan'ın ele geçirilmesiyle alınan ganimetler ve toprakları üzerinden geçen ticaret yolları sayesinde zenginleşmiştir.
Büyük Selçukluların hakim oldukları bölgelerde siyasi birliği ve güvenliği sağlamaları ekonomik durumlarının iyileşmesine ve ticaret faaliyetlerinin canlanmasına neden oldu. Selçuklularda ekonomi tarım, hayvancılık, sanayi ve madencilik ile ticarete dayanıyordu. Selçuklular dokumacılık ve dericilikte de ilerlediler. Ekonomik hayatta önemli etmenlerden biri de topraktı.


Selçuklularda toprak dörde ayrılmıştır;

1.Has Toprakları: Geliri hükümdara bırakılan topraklardır.

2.İkta Toprakları : Gelirleri hizmet ve maaş karşılığı olarak  komutanlara,   askerlere   ve   devlet
adamlarına verilen topraklardır. İktalar kişilere görev süreleri boyunca verilirdi.  Görevin sona erme
siyle iktalar bu kişilerden alınıyordu. Kendilerine verilen toprağın vergisini toplayan komutan para
nın bir kısmıyla asker beslerdi. İkta sisteminin kökeni Hz. Ömer zamanına kadar dayanmaktadır.
Asıl şeklini veren ise Büyük Selçuklu veziri Niza-mü'l Mülk'tür. ikta sisteminin uygulanmasıyla;

•Devlet hazinesinden para harcamadan büyük ve güçlü bir ordu oluşturuluyordu.
•Göçebe Türkmenlerin yerleşik unsurlara zarar vermeleri önleniyordu.
•İkta sahipleri bulundukları yerlerde idare ve güvenliği sağlıyorlardı.
•Devlet otoritesi en uzak yerlere kadar götürülüyordu.
•Üretimin denetlenmesi ve artması sağlanıyor ve topraklar boş kalmıyordu.

3.Mülk Toprakları : Şahıslara ait topraklardır. Sahipleri bu toprakları istedikleri gibi kullanmakta
serbestti.
4.Vakıf Toprakları: Devlet hazinesine ait toprakların veya mülk arazilerin gelirlerinin, ilim ve sosyal kurumların ihtiyaçlarını karşılamak üzere ayrılan bölümüdür